İçindekiler
- Endometriyozis Ve Kısırlık
- Kısırlığın Temel Nedenleri
- Endometriyozis Aşamaları ve Kısırlık
- Kısırlık ve Tedavi Seçenekleri
Endometriyozis ile hamile kalmak normale göre daha zor olsa da mümkündür. Endometriyozisli kadınların yarısına yakını hamile kalmakta zorluk çeker. Tabii doğurganlık sorunları yaşama olasılığınız yaşınıza, eşinizin spermlerinin durumuna ve endometriyozisin ne kadar şiddetli olduğuna da bağlıdır. Gebe kalmakta zorluk çekenler için yardımcı üreme tekniklerini kullanmak sorunun çözümü olabilir.
Endometriyozisi bulunan kadınların çoğunda bu hastalığın tanısı çocuk sahibi olmaya karar verildiğinde konulur. Çocuk sahibi olmaya karar verdiniz ve bir süredir denemenize karşın hamile kalamıyorsanız problem endometriyozisten kaynaklanıyor olabilir.
Endometriyozis Ve Kısırlık
Birçok kadının teşhis konulduktan sonra sahip olduğu temel endişe, bunun mevcut veya gelecekteki hamilelik planları üzerindeki etkisidir. Bireysel olarak, endometriyozisin infertilite ile arasındaki bağlantıyı kurmak çok kolay değildir, fakat istatistiki olarak endometriyozisli kadınların hamile kalmakta zorlandığı bilinmektedir.
Journal of Assisted Reproduction and Genetics’te yayınlanan bir araştırmaya göre, endometriyozisli kadınların tahmini %30 ila %50'si infertilite problemi yaşayacaktır.
Henüz endometriyozis teşhisi konulmuş olmasa bile infertilite problemleri yaşayan kadınlarda endometriyozis görülmesi oldukça olağandır. Bazı araştırmalar, infertilite problemleri yaşayan kadınların, hamile kalmakta problem yaşamayanlara göre endometriyozise sahip olma riskinin altı ila sekiz kat daha fazla olduğunu bulmuştur.
Ayrıca, açıklanamayan infertilite teşhisi konan dört çiftten birinin aslında hafif endometriyozisten muzdarip olduğu düşünülmektedir. Bu, endometriyozisli kadınların yüzde 20 ila yüzde 25'inin herhangi bir semptom göstermediği sonucuna varan araştırmalarla desteklenmektedir.
Endometriyozis sadece girişimsel tanısal laparoskopik cerrahi ile teşhis edilebildiğinden, infertilite problemlerinin nedeni olduğu fark edilmemektedir.
Doğal Gebelik Şansı
Hamile kalmayı düşünmeden önce endometriyozis teşhisi konduysa, doğurganlık tedavisine başlamadan önce normal yollardan hamile kalmaya denemeye değer olup olmadığını merak edebilirsiniz. Cevap basit: evet, kesinlikle doğal yolları denemek gerekir.
Tabii ki, özel durumunuz hakkında her zaman doktorunuzla konuşmalısınız. Ancak endometriyozis otomatik olarak kısırlık yaşayacağınız anlamına gelmez.
Endometriyozisiniz varsa, genellikle altı ay boyunca (diğer kadınlar için önerilen 12 ay yerine) doğal olarak gebe kalmayı denemeniz tavsiye edilir. Bu süre içinde hamile kalmazsanız, bir infertilite uzmanıyla konuşmalısınız.
Endometriyozisli bazı kadınlar doğrudan bir tüp bebek uzmanına gitmeye karar verebilir. Bu da makul bir seçenektir.
35 yaşında veya daha büyükseniz, hamile kalmaya çalışmak için zaman ayırmak istemeyebilirsiniz. Doğal doğurganlığınız 35 yaşından sonra yaşla birlikte daha hızlı bir oranda azalır ve ekstra altı ay kaybetmek - özellikle endometriyozis olduğunu zaten bildiğiniz için - akıllıca olmayabilir.
Endometriyozis Ağrısı Ve Kısırlık
Ağrının doğurganlığı etkilemesinin temel nedeni, cinsel ilişkinin gerçekleştirilmesinin çok acı verici olabileceği ihtimalidir. Ağrının kendisi yumurtlama veya döllenme yeteneğinizi etkilemez; daha ziyade, cinsel birleşme eylemini zor ve bazen dayanılmaz hale getirir.
Bununla birlikte, yaşadığınız ağrı miktarı mutlaka endometriyozisin şiddeti ile ilgili değildir. Şiddetli endometriyozis artan ağrı ile ilişkilendirilirken, hafif endometriyozis de şiddetli ağrıya neden olabilir. Bu durum endometriyozis odaklarının nerede bulunduğuna bağlıdır.
Daha şiddetli ağrılar hamile kalmanızın daha zor olacağı anlamına gelmez. Bu ağrılar daha az cinsel ilişkiye girmenize ve dolasıyla hamile kalma şansınızın düşmesine neden olur.
Hamile kalmaya çalışmayan endometriyozisli kadınlara genellikle ağrı semptomlarını azaltmak için doğum kontrol ilaçları verilir. Bununla ilgili sorun, elbette, sadece haplar kesildiğinde hamile kalabilmenizdir.
Orta ila şiddetli endometriyozis vakalarında endometriyal lezyonları veya kistleri çıkarmak için ameliyat gerekebilir. Ameliyat ağrıyı azaltabilir, ancak tekrarlanan ameliyatlar kısırlık riskini artıran yara dokularının (yapışıklıkların) birikmesine neden olabilir.
Çok şiddetli endometriyozis vakalarında rahim, yumurtalıklar veya yumurtalıkların bir kısmı alınabilir. Bu, gelecekteki doğurganlığınızı etkileyecektir. Ayrıca üreme organlarınızın cerrahi olarak çıkarılmasının endometriyozis için bir tedavi olmadığını da bilmelisiniz. Hala ağrı yaşayabilirsiniz.
Ameliyat olmadan önce ameliyatı yapacak doktorunuzla gelecekteki hamilelik planlarınız hakkında konuşun. Tüm riskler ve faydalar hakkında tam olarak bilgi sahibi olduğunuzdan emin olun.
Kısırlığın Temel Nedenleri
Endometriyozisin doğurganlığı nasıl etkilediğini tam olarak bilinmiyor. Endometriyozis yumurtalık kistlerine (yumurtlamayı engelleyebilir) neden olduğunda veya endometriyal skar dokusu fallop tüplerini tıkadığında, kısırlığa neyin neden olduğu daha açıktır. Bununla birlikte, endometriyal yumurtalık kistleri veya tıkalı fallop tüpleri olmayan endometriyozisli kadınlarda da doğurganlıkta azalma olabilir.
Endometriyozisin neden hamile kalmayı zorlaştırdığına dair birkaç olası teori vardır.
Üreme Organlarının Bozulması veya Tıkanması
Endometriyal lezyonlar, skar dokusunun veya yapışıklıkların oluşmasına neden olabilir. Bu yapışıklıklar üreme organlarını çekebilir ve normal şekilde işlev görmelerini engelleyebilir. Yapışmalar ayrıca yumurta ve spermin buluşmasını sağlayan fallop tüpünün tıkanmasına da neden olabilir.
Genel Enflamasyon
Genel vücut iltihabı ve kısırlığın olası rolü, devam eden araştırmaların konusudur. Vücuttaki artan iltihaplanma, kısırlık ile ilişkili görünmektedir. Endometriyozisli kadınların artmış inflamasyonun biyokimyasal belirtileri vardır. Fakat endometriyozis ile inflamasyon arasındaki ilişkinin mekanizması halen tam olarak bilinmemektedir.
Embriyo Tutunma Sorunları
Endometriyozis, endometriyal benzeri dokunun uterus dışında büyümesine neden olan bir durum olsa da endometriyumun kendisini de etkileyebilir. Endometriyozisli kadınlarda embriyo tutunma oranları daha düşüktür. Bununla birlikte, daha düşük embriyo tutunma oranlarının endometriyum ile ilgili sorunlardan kaynaklanması kadar yumurta kalitesinin düşük olmasıyla da ilgili olabilir.
Bazı tüp bebek araştırmaları, bağışlanmış yumurta kullanan endometriyozisli kadınların, endometriyozisi olmayan kadınlara benzer embriyo tutunma oranlarına sahip olduğunu bulmuştur.
Düşük Yumurta Kalitesi
Endometriyozisli kadınların yumurta kalitesi düşük olabilir. Ayrıca endometriyozisli kadınlardan alınan embriyolar ortalamadan daha yavaş gelişir. Bir yumurta bağışçısında endometriyozis varsa ve bu yumurtalar endometriyozisi olmayan bir kadında kullanıldığında, ortaya çıkan embriyolar daha düşük kalitede olma eğilimindedir ve tutunma oranları olumsuz etkilenir.
Endometriyozis Aşamaları ve Kısırlık
Doktorunuz endometriyozis teşhisi koyarken bununla ilgili bir evre de belirtebilir. Ameliyat sırasında doktorlar endometriyozis lezyonlarının yerini, miktarını ve derinliğini dikkate alır. Buna dayanarak, endometriyozis seviyesini puanlarlar.
Evreler birden dörde kadar ilerler. Bu evreler endometriyozisin şiddetini tanımlamaya ve değerlendirmeye yardımcı olmak için kullanılır; evre 1 hafif ve evre 4 şiddetlidir. Peki bu aşamalar, gebe kalma ihtimaliniz açısından bir şey ifade ediyor mu? Hem evet, hem hayır.
Genel bir kural olarak, evre 1 veya 2 endometriyozisi olan kadınların, evre 3 veya 4 endometriyozisi olan kadınlara göre kısırlık yaşama riski daha düşüktür.
Endometriyozis evresi, doktorunuzun bir tedavi planı hazırlamasına da yardımcı olabilir. Örneğin, evre 2 endometriyozisi olan bir kadın bir süre kendi başına hamile kalmayı denemek isteyebilir. Evre 3 endometriyozisi olan bir kadın doğrudan IVF tedavisine geçebilir.
Bununla birlikte, endometriyozisinizin evresi, doğurganlık tedavilerinin az veya çok başarılı olup olmayacağını tahmin edemez. Evre 2 endometriyozise sahip olmak ve çok sayıda başarısız IVF tedavisinden geçmek mümkündür. Ve 4. evre endometriyozise sahip olmak ve ilk döngünüzde gebe kalmak mümkündür.
Kısırlık ve Tedavi Seçenekleri
Endometriyozis ile ilişkili kısırlık için döngü başına en etkili tedavi yaşınıza, hastalığın evresine, kısırlık risk faktörlerine, tedavi maliyetlerine ve kişisel tercihinize bağlıdır. Tedavi planınız aynı zamanda endometriyozisinizin evresine ve endometriyozisin tek başına kısırlığınızın nedeni olup olmadığına da bağlı olacaktır. Doktorunuz ayrıca yaşınızı da dikkate alacaktır.
Aşılama (IUI)
Endometriyozisli kadınlarda infertilite tedavisinde ilaçların tek başlarına kullanılması genelde ilk seçenek olarak önerilmez. Evre 1 veya 2 endometriyozisi olan kadınlar için yumurtaların uyarılması ve aşılama (OI+IUI) genellikle önerilen başlangıç noktasıdır.
İnfertilite tedavisi ilaçları arasında klomifen ve gonadotropinler bulunur. Genelde ilk olarak klomifen ile yumurtalıkları uyarma ve aşılama ikilisi denenir, çünkü çoğul gebe kalma ve yumurtalık hiperstimülasyon sendromu (OHSS) geliştirme riski gonadotropinlere göre daha düşüktür.
Açıklanamayan infertilitesi veya cerrahi olarak düzeltilmiş endometriyozisi olan kadınlarla ilgili bir çalışmada, doğal gebelik deneyenlerdeki %3.3'e kıyasla, klomifen ve aşılama tedavisi yapılanlarda döngü başına gebelik oranı %9.5 idi.
Evre 1 veya 2 endometriyozisi olan 49 kadınla yapılan randomize bir çalışmada, üç siklus boyunca gonadotropin ile aşılama yapılan kadınların gebelik oranları, altı ay boyunca infertilite tedavisi yardımı olmadan hamile kalmayı denemeye devam eden kadınlarla karşılaştırıldı. Gonadotropin ile aşılama tedavisi alan kadınlarda döngü başına gebelik oranı %15 idi. Tedavi edilmeyen grup, döngü başına %4.5'lik bir gebelik oranına sahipti.
Burada bahsedilen ilaçların kesinlikle doktor tavsiyesi dışında kullanılmaması gerekmektedir.
Tüp Bebek (IVF)
İnfertilite tedavisinde aşılama sonuç vermezse, bir sonraki önerilen adım tüp bebektir. Tüp bebek (IVF) genel olarak en etkili yöntem olarak kabul edilir ve size hamilelik için en iyi oranları sağlar.
Duruma bağlı olarak tüp bebek, gebe kalma şansı önemli ölçüde azalmış kadınlar için ilk tedavi seçeneği olabilir. Aşağıdaki durumlarda aşılamayı atlamanız ve doğrudan tüp bebek (IVF) tedavisine gitmeniz tavsiye edilir:
- Evre 3 veya 4 endometriyozis tanısı konulmuşsa
- 35 yaşın üzerindeyseniz
- Birden fazla kısırlık risk faktörüne sahip bir çiftseniz (erkek kısırlığı veya düşük yumurtalık rezervleri gibi)
Maliyetin daha yüksek olmasına ve daha fazla girişimsel işlem yapılmasına rağmen doğrudan IVF ile devam etmeyi tercih edebilirsiniz. Araştırmaya göre, endometriyozisli kadınlar için medyan IVF başarı oranı %22.2’ydi. Bu, diğer kısırlık nedenlerinden dolayı yapılan tüp bebek tedavilerinin ortalama başarı oranlarından biraz daha azdır.
IVF başarı oranlarını vaka bazında tahmin etmek karmaşık olabilir. Tüp bebek tedavisi gören çoğu çift, endometriyozisin ötesinde ek kısırlık nedenleriyle karşı karşıyadır. Bununla birlikte, endometriyozis tek kısırlık nedeni ise, canlı doğum oranı, diğer kısırlık teşhisi konanlara benzer veya biraz daha yüksektir.
Düşük Riskleri
Endometriyozis, özellikle endometriyozis ile ilişkili kısırlık yaşayan kadınlarda gebelik kaybı riskini de artırabilir. 2017 yılında endometriyozis olan ve olmayan 270 katılımcı ile yapılan çalışma endometriyozisi olan kadınlarda düşük yapma oranının %35 civarında olduğunu, buna karşılık hastalığı olmayanlarda %22 olduğunu (%60 fark) buldu.
İlginç bir şekilde, araştırmacılar, evre 1 veya 2 endometriyozis teşhisi konan kadınların, evre 3 veya 4 endometriyozisi olanlara göre düşük yapma olasılığının daha yüksek olduğunu bulmuşlardır (%42'ye karşı %31). Burada düşünülen, hafif endometriyozisin daha önce düşünülenden daha fazla iltihaplanma ile ilişkili olabileceğidir.
Ameliyat ve Doğurganlık Oranları
Endometriyozis lezyonlarının cerrahi olarak çıkarılmasının bir numaralı nedeni ağrı semptomlarını azaltmaktır. Bu bazen tamamen diyagnostik amaçlı işlemlerde de yapılabilir. Ağrı azaltmanın ötesinde, cerrahi, doğurganlığın artması açısından ek faydalar da sunabilir.
Şiddetli endometriyozisi olan kadınlar için cerrahi, infertilite tedavisi başarı oranlarını iyileştiriyor gibi görünmektedir. Öte yandan, tekrarlanan ameliyatlar, yaygın adezyon oluşumuna neden olarak bu kazanımları tersine çevirebilir.
Bazı araştırmalar, evre 2 veya 3 endometriyozisi olan kadınlar için ameliyattan sonra önemli ölçüde artan canlı doğum oranları buldu.
Bununla birlikte, eğer bir kadın endometriyozise bağlı ağrı hissetmiyorsa, ameliyatın riskleri doğurganlık açısından sağlanacak faydadan daha ağır basmaktadır. Endometriyozis lezyonlarını çıkarmak için yapılan ameliyatın riskleri vardır ve tam olarak bilinçli bir seçim yapmak için ameliyatın artılarını ve eksilerini tartmanız gerekir.
Yayınlanma tarihi: 27 Ağustos 2021 Cuma