İçindekiler
- Erken menopoz nedir?
- Doğal menopoz nedir?
- Prematüre menopoz ile erken menopoz arasındaki fark nedir?
- Teşhis ve tedavi süreci
Erken menopoz nedir?
Erken menopoz ve prematüre menopoz, bir kadının normalden önce menopoza girmesidir. Kadınlar ortalama olarak 50'li yaşların başında doğal menopoza girer. Prematüre menopozda kadınlar 40 yaşından önce menopoza girerken, erken menopozda ise 45 yaşından önce menopoz gerçekleşir. Bu durumların semptomları doğal menopoza benzer ve nedenleri genellikle bilinmemektedir. Her iki durum da hamileliği önleyebiliyor.
Erken menopoz için belirgin bir tıbbi veya cerrahi neden yoksa, buna birincil yumurtalık yetmezliği (POI) denir. Birincil yumurtalık yetmezliği aynı zamanda prematüre yumurtalık yetmezliği (POF) olarak da adlandırılır. Prematüre yumurtalık yetmezliği adı artık kullanılmıyor, çünkü erken menopoz olduğu söylenen kadınlarda yumurtalık "yetmezliği" olduğu söylendikten sonra aralıklı yumurtlama, adet kanaması ve hatta hamilelik olabiliyor.
Doğal menopoz nedir?
Erken menopozu anlatmaya devam ederken, doğal menopoza kısaca değinelim. Menopoz, bir kadının artık adet olmayacağı evreye girmesidir. Doğal menopoz genellikle 50'li yaşların başında gerçekleşir. Bu, yaşlanma sürecinin normal bir parçasıdır ve bundan sonra gebelik gerçekleşmez. Doğal menopozun üç aşaması vardır;
- Perimenopoz: Yumurtalıkların daha az hormon üretmeye başladığı, dalgalı östrojen ve progesteron seviyelerine ve daha az testosterona neden olduğu bir geçiş evresi. Menopoz başladığında bu aşama durur. Menopoz semptomları bu süre içinde başlar.
- Menopoz: Bu aşamada bir kadının adet dönemi durur. Yumurtalıklar artık yumurta salmaz ve östrojen seviyeleri çok düşer. Bir kadın 12 ay boyunca adet görmediğinde, menopoza girmiş sayılır. Bununla birlikte, adet görmemenin başka bir nedenden kaynaklanmadığından emin olmak önemlidir (anormal tiroid fonksiyonu veya doğum kontrol hapı kullanımı gibi).
- Postmenopoz: Bu, bir kadının menopoza girmesinden sonraki zamandır. Menopoz sırasında ortaya çıkan sıcak basmaları gibi semptomlar kaybolmaya başlayabilir ancak birçok kadında on yıl veya daha uzun süre devam edebilir.
Kadınlar normalde 50'li yaşların başında doğal menopoza girer. Ortalama yaş 51 ile 52 arasındadır.
Prematüre menopoz ile erken menopoz arasındaki fark nedir?
Prematüre menopoz ile erken menopoz arasındaki fark, menopozun zamanıdır. Prematüre menopoz, 40 yaşından önce ortaya çıkar. Erken menopoz ise, bir kadının 45 yaşından önce menopoza girmesidir.
Prematüre menopozun birçok nedeni, erken menopozun da nedenleri olabilir. İki tür menopoz da semptomların çoğunu paylaşır.
40 yaş altı kadınların yaklaşık yüzde 1'inde prematüre menopoz görülür. 45 yaşın altındaki kadınlarda görülen erken menopoz, yaklaşık yüzde 5’tir.
Prematüre menopoza ne sebep olur?
Prematüre menopoz, tıbbi bir durumdan, tedaviden kaynaklanabilir veya bilinen bir nedeni olmayabilir. Prematüre menopoza neden olabilecek olası faktörler arasında;
- Yumurtalıkların alınması,
- Sigara kullanımı,
- Rahmin çıkarılması (histerektomi),
- Kemoterapi veya radyasyonun yan etkileri,
- Ailede prematüre menopoz öyküsü,
- Kromozomal anormallikler (Frajil X, Turner sendromu), otoimmün hastalıklar (yani romatoid artrit, enflamatuar bağırsak hastalığı), HIV ve AIDS gibi tıbbi durumlar,
- Kabakulak gibi enfeksiyonlar bulunur.
Erken ve prematüre menopoz ile prematüre yumurtalık yetmezliğinin belirtileri neler?
Kadınlar, son adet döneminden birkaç yıl önce düzensiz adet döngüleri yaşamaya başlayabilir. Döngüleriniz düzensizse, olası nedenleri araştırmak için doktora başvurmalısınız. Prematüre ve erken menopoz semptomları, doğal menopoz semptomlarının çoğuyla aynıdır. Semptomlar;
- Sıcak basmaları,
- Gece terlemeleri ve / veya soğuk basmaları,
- Vajinal kuruluk; seks sırasında rahatsızlık,
- Daha sık idrara çıkma ihtiyacı,
- İdrar yolu enfeksiyonu (veya enfeksiyonsuz semptomlar),
- Uyuma zorluğu,
- Duygusal değişiklikler (sinirlilik, duygudurum dalgalanmaları, hafif depresyon, kötüleşen anksiyete),
- Kuru cilt, Göz veya ağız kuruluğu,
- Göğüslerde hassasiyet,
- Baş ağrısı,
- Eklem ve kas ağrıları,
- Libido (cinsel dürtü) değişiklikleri,
- Konsantrasyon güçlüğü, hafıza kaybı (genellikle geçici),
- Kilo alımı,
- Saç dökülmesi veya incelmesi.
Prematüre menopoz ve prematüre yumurtalık yetmezliği riskleri neler?
Daha genç yaşta östrojen kaybına uğramak, çeşitli tıbbi problemlerle ilişkilidir. Prematüre menopoz ve prematür yumurtalık yetmezliğinin riskleri; erken ölüm, nörolojik hastalıklar (demans riski dahil), cinsel işlev bozukluğu, kalp hastalığı, duygudurum bozuklukları ve osteoporozdur.
Teşhis ve tedavi süreci
40 yaşından önce menopoz semptomları yaşamaya başlarsanız, doktorunuz erken veya prematüre menopoz teşhisine yardımcı olmak için birkaç test yapacak ve sorular soracaktır. Bu testler ve sorularla; adet dönemlerinizin düzeni ve ailenizin menopoz geçmişi hakkında bilgi edinilir ve hormon seviyeleriniz test edilerek, belirtilere neden olabilecek diğer tıbbi durumlar araştırılır.
Tedavi süreci, menopozun neden normalden daha erken başladığına bağlı olarak değişebilir. Erken menopozla ilişkili sağlık riskleri göz önüne alındığında, hormon replasman tedavisi (HRT), kullanılamayacak zorunlu bir neden olmadıkça, prematüre menopoz veya birincil yumurtalık yetmezliği olan tüm kadınlara rutin olarak önerilir. Ancak hormon tedavilerinin güvenliği konusunda endişeler var. Doğal menopozdan sonra kullanılan hormon tedavisinin risklerinin çoğunun prematüre menopoz yaşayan kadınlara uygulanabileceği düşünülmüyor. Hormon tedavisinin artılarını ve eksilerini doktorunuzla tartışmalısınız.
Erken ya da prematüre menopoz veya prematüre yumurtalık yetmezliği teşhisi konulduktan sonra hamile kalabilir miyim?
Yumurtalıklar ameliyatla alınmadıkça, birincil yumurtalık yetmezliği (POI) yerine 45 yaşından küçük bir kadına "menopoz" tanısı koymak zor olabilir. POI'li kadınlarda aralıklı yumurtlama olabilir ve buna bir adet kanaması eşlik edebilir veya etmeyebilir. Kimi kadınlar yumurta bağışı sonrası tüp bebek yoluyla hamile kalabilir.
Seçenekler, gelecekte çocuk sahibi olmak isteyip istemediğinize bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda doğurganlık geri kazanılabilir ve hamilelik mümkün olabilir. İn vitro fertilizasyon (IVF) dahil olmak üzere yardımcı üreme teknolojisi (ART) düşünülebilir.
Hormon replasman tedavisi sırasında hamile kalmak istemiyorsanız, doktorunuz sizinle kontraseptif seçenekler hakkında konuşacaktır.
Yayınlanma tarihi: 12 Ekim 2021 Salı