Yumurtalık kistleri yumurtalıkta içi sıvı dolu keselerdir. Yaygındır ve genellikle yumurtlama sırasında oluşur. Yumurtlama, yumurtalığın her ay bir yumurta bırakmasıdır. Yumurtalık (over) kisti olan birçok kadında semptom yoktur. Kistler genellikle zararsızdır.
Over kistleri yumurtalıkların içinde veya üzerinde oluşur. En yaygın yumurtalık kisti türleri (fonksiyonel kistler olarak adlandırılır) adet döngüsü sırasında meydana gelir. Genellikle iyi huyludur (kanserli değildir).
En yaygın iki kist türü bulunur;
- Folikül kistleri - Normal bir adet döngüsünde, bir yumurtalık her ay bir yumurta bırakır. Yumurta, folikül adı verilen küçük bir kesenin içinde büyür. Yumurta olgunlaştığında folikül kırılarak yumurtayı bırakır. Folikül kistleri, folikülün, yumurtayı serbest bırakmak için kırılmamasıdır. Bu durum, folikülün bir kistle büyümeye devam etmesine neden olur. Bu kistler genellikle hiçbir belirti göstermez ve 1 ila 3 ay içinde kaybolur.
- Korpus luteum kistleri - Folikül kırılıp yumurtayı serbest bıraktığında, boş folikül kesesi, korpus luteum adı verilen bir hücre kitlesine büzülür. Corpus luteum, bir sonraki adet döngüsüne yumurtayı hazırlamak için hormonlar üretir. Korpus luteum kistleri, kese küçülmezse oluşur. Bunun yerine, yumurta bırakıldıktan sonra kese kendini yeniden açar ve sonra içinde sıvı birikir. Korpus luteum kistlerinin çoğu birkaç hafta sonra kaybolur ancak neredeyse 10 cm genişliğe ulaşabilir. Ayrıca yumurtalıkta kanama veya bükülme ve ağrıya yol açabilir. Yumurtlamaya neden olan bazı ilaçlar bu kistlere yakalanma riskini artırabilir.
Diğer iyi huylu yumurtalık kistleri daha az yaygındır ve bunlar;
- Endometriomalara endometriozis neden olur. Endometriozis, rahim (rahim) zarının rahim dışında büyümesidir.
- Dermoidler doğumdan itibaren bulunan hücrelerden gelir ve genellikle semptomlara neden olmaz.
- Kistadenomlar sulu sıvı ile doludur ve bazen büyüyebilir.
Bazı kadınlarda yumurtalıklar çok sayıda küçük kist oluşturur ve buna polikistik over sendromu (PKOS) denir. PKOS, yumurtalıklarda ve hamile kalmada sorunlara neden olabilir.
Kötü huylu (kanserli) kistler nadirdir ve yaşlı kadınlarda daha yaygındır. Kanserli kistler yumurtalık kanseridir. Bu nedenle yumurtalık kistleri doktorunuz tarafından kontrol edilmelidir.
Over kistleri hakkında bilinenler
Yumurtalık kistleri düzenli adet gören kadınlarda yaygındır. Aslında çoğu kadın her ay en az bir folikül veya korpus luteum kisti yapar. Kistin büyümesine neden olan bir problem olmadıkça veya birden fazla kist oluşmadıkça kistiniz olduğunun farkında olmayabilirsiniz. Premenopozal (menopoza geçiş dönemi) kadınların yaklaşık yüzde 8'i tedavi gerektiren büyük kistler geliştirir.
Yumurtalık kistleri menopozdan sonra daha az görülür. Yumurtalık kistleri olan menopoz sonrası kadınlar ise yumurtalık kanseri için daha yüksek risk altındadır. Yaşlandıkça yumurtalık kanseri riski de artar. Çoğu yumurtalık kisti hamile kalma şansınızı ise etkilemez. Bazen kiste neden olan hastalık hamile kalmayı zorlaştırabilir. Yumurtalık kistlerine neden olan ve doğurganlığı etkileyen iki durum bulunur; endometriozis (rahim zarının rahim dışında büyümesiyle oluşur) ve kısırlığın önde gelen nedenlerinden biri olan polikistik over sendromu (PKOS). PKOS'lu kadınların yumurtalıklarında genellikle çok sayıda küçük kist bulunur.
Yumurtalık kistleri hamilelik sırasında yaygındır. Tipik olarak bu kistler iyi huyludur ve zararsızdır. Hamilelik sırasında büyümeye devam eden yumurtalık kistleri, doğum sırasında yırtılabilir veya bükülebilir ya da sorunlara neden olabilir. Doktorunuz hamilelik sırasında bulunan herhangi bir yumurtalık kistini izleyecektir. Tüm bunların yanı sıra over kistleri önlenemez sadece kistleriniz varsa bunların artmasını önleyici doğum kontrol yöntemleri uygulanabilir.
Yumurtalık kistlerinin en yaygın nedenleri şunlardır;
- Hormonal problemler - Fonksiyonel kistler genellikle tedavi olmaksızın kendiliğinden kaybolur. Hormonal problemlerden veya yumurtlamanıza yardımcı olmak için kullanılan ilaçlardan kaynaklanabilir.
- Endometriozis - Endometriozisi olan kadınlar, endometrioma adı verilen bir tür yumurtalık kisti geliştirebilir. Endometriozis dokusu yumurtalığa yapışabilir ve bir büyüme oluşturabilir. Bu kistler cinsel ilişki sırasında ve adet döneminizde ağrılı olabilir.
- Hamilelik - Plasenta oluşana kadar hamileliğin desteklenmesine yardımcı olmak için normalde hamileliğin erken döneminde bir yumurtalık kisti gelişir. Bazen kist, hamileliğin ilerleyen dönemlerine kadar yumurtalıkta kalır ve çıkarılması gerekebilir.
- Şiddetli pelvik enfeksiyonlar - Enfeksiyonlar yumurtalıklara ve fallop tüplerine yayılabilir ve kistlerin oluşmasına neden olabilir.
Over (yumurtalık) kistlerinin belirtileri nelerdir?
Çoğu yumurtalık kisti küçüktür ve semptomlara neden olmaz. Bir kist semptomlara neden olursa, kist tarafındaki alt karın bölgesinde basınç, şişkinlik veya ağrı olabilir. Bu ağrı keskin veya donuk olabilir ve gelip gidebilir. Bir kist patlarsa ani ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Bir kist yumurtalıkta bükülmeye neden oluyorsa, bulantı ve kusmayla birlikte ağrınız olabilir.
Daha az yaygın semptomlar ise şunlardır; pelvik ağrı, sırtın alt kısmında ve uyluklarda hafif ağrı, mesaneyi veya bağırsağı tamamen boşaltma sorunları, seks sırasında ağrı, açıklanamayan kilo alımı, adet döneminiz boyunca ağrı, normal olmayan vajinal kanama, göğüslerde hassasiyet, daha sık idrara çıkma ihtiyacı.
Yumurtalık kistlerinin tedavisi ve teşhisinde kullanılan yöntemler
Yumurtalık kisti semptomlarınız varsa, doktorunuzla konuşun. Doktorunuz yumurtalıktaki bir kistin şişikliğini hissedebilmek için pelvik muayene yapabilir. Bir kist bulunursa şu testler istenecektir;
- Ultrason - Kistin şekli, boyutu, kütlesi ve konumu tespit edilir.
- Gebelik testi.
- Hormonlarla ilgili problemler olup olmadığını görmek için hormon seviyesi testleri.
- Kan testleri.
Ateş ve kusmayla birlikte ağrı, ani, şiddetli karın ağrısı, bayılma, baş dönmesi veya halsizlik, hızlı nefes alma gibi komplikasyonlar yaşıyorsanız doktorunuza görünün. Çünkü bu komplikasyonlar kistinizin kırıldığını veya yırtıldığını gösterebilir. Bazen büyük, yırtılmış kistler ağır kanamaya neden olabilir.
Over kistlerinin tedavisi
Ulusal Sağlık Enstitüleri, kadınların yüzde 5 ila yüzde 10'unun yumurtalık kistini çıkarmak için ameliyat olduğunu tahmin ediyor. Bu kistlerin yalnızca yüzde 13 ila yüzde 21'i kanserlidir.
Menopozu geçtiyseniz veya kistiniz; acıya neden oluyorsa, büyüyorsa, ultrasonda alışılmadık görünüyorsa, birkaç adet döngüsünden sonra geçmediyse ameliyat gerekebilir. Kistiniz ameliyat gerektirmiyorsa ağrı kesici ilaçlar ya da hormonal doğum kontrol yöntemleri (hap, vajinal halka, patch, enjeksiyon) önerebilir (bunlar yumurtlamayı önler ve bu da daha fazla kist oluşumunu engeller).
Kistiniz ameliyat gerektiriyorsa, doktorunuz ya sadece kisti ya da tüm yumurtalığı alacaktır. Ameliyat iki farklı şekilde yapılabilir;
- Laparoskopi (lap-uh-ROSS-kuh-pee) - Bu ameliyatla doktor, pelvik bölgenizin içine bakmak ve kisti çıkarmak için göbek deliğinizin üstünde veya altında çok küçük bir kesi yapar. Bu genellikle ultrasonda iyi huylu görünen daha küçük kistler için önerilir.
- Laparotomi (lap-uh-ROT-uh-mee) - Kist büyükse ve kanserli olabilirse doktorunuz bu yöntemi seçebilir. Bu ameliyat, kisti çıkarmak için karın bölgesinde daha büyük bir kesi kullanır. Kist daha sonra kanser için teste gönderilir. Kanserli olma ihtimali varsa, yumurtalık ve rahim gibi diğer dokuların çıkarılması gerekebilir.
Yayınlanma tarihi: 14 Ocak 2021 Perşembe